Na czyje ręce należy złożyć taką rezygnację ?

Problematyka rezygnacji członka zarządu spółki z o.o. z pełnionej funkcji jest zagadnieniem budzącym w orzecznictwie i doktrynie sporo kontrowersji na kilku płaszczyznach. Dziś chcielibyśmy zwrócić uwagę ja jeden z aspektów tego problemu, a mianowicie na to, na czyje ręce należy złożyć taką rezygnację.

Do tej pory rysowało się w tym zakresie w praktyce przynajmniej kilka stanowisk.

• Rezygnacja członka zarządu powinna być złożona zgodnie z ogólnymi zasadami reprezentacji biernej w spółce tj. innemu członkowi zarządu lub prokurentowi. Na uzasadnienie tego stanowiska podaje się argument, iż przepisy Kodeksu Spółek Handlowych regulują zasady reprezentacji biernej (przyjmowania oświadczeń), a ich brzmienie nie wskazuje, że w tym zakresie przewidziane zostały jakiekolwiek wyjątki. Zgodnie zaś z art. 205 § 2 K.s.h. oświadczenia składane spółce oraz doręczenia pism spółce mogą być dokonywane wobec jednego członka zarządu lub prokurenta.
• Złożenie rezygnacji powinno być dokonane w stosunku do organu powołującego zarząd. Przy takim założeniu często dodawano również zastrzeżenie, że powzięcie wiadomości o rezygnacji przez wszystkich wspólników nie jest tożsame z powzięciem o tym wiadomości przez spółkę.
• Członek zarządu powinien złożyć rezygnację zgodnie ze szczególnymi zasadami reprezentacji spółki, o których mowa w art. 210 K.s.h, zatem wobec rady nadzorczej lub pełnomocnika powołanego uchwałą zgromadzenia wspólników. Uzasadnieniem takiej tezy miałoby być stwierdzenie w art. 210 K.s.h., że w umowach z członkiem zarządu spółkę powinna reprezentować właśnie rada nadzorcza lub specjalny pełnomocnik. Jednocześnie sformułowanie „w umowach” miałoby się również odnosić do stosunku organizacyjnego istniejącego między członkiem zarządu a spółką, zbliżonego do zlecenia.

Wskazane koncepcje doczekały się różnych wariantów, w tym pośrednich zakładających np. że w przypadku rezygnacji przez jednego z kilku członków zarządu oświadczenie należy złożyć pozostałym członkom zarządu, a całego zarządu – osobom powołującym bądź, że gdy w spółce nie ma rady nadzorczej i nie jest powołany pełnomocnik zgromadzenia wspólników dopuszczalne jest złożenie rezygnacji na ręce wspólników, jeśli mamy do czynienia ze spółką o małej liczbie wspólników.

Obecnie rozbieżności te tracą na znaczeniu w związku z podjęciem w dniu 31 marca 2016 r. przez Sąd Najwyższy uchwały w składzie 7 sędziów, rozstrzygającej zagadnienie prawne przedstawione przez Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego (sygn. akt III CZP 89/15). Sąd Najwyższy dostrzegając przedstawione rozbieżności w orzecznictwie i doktrynie opowiedział się za pierwszym z przedstawionych stanowisk, przyjmując, że oświadczenie członka zarządu spółki kapitałowej o rezygnacji z tej funkcji jest składane – z wyjątkiem przewidzianym w art. 210 § 2 i art. 379 § 2 k.s.h. – spółce reprezentowanej w tym zakresie zgodnie z art. 205 § 2 lub 373 § 2 k.s.h.

Wobec tego, że spółkę kapitałową co do zasady reprezentuje zarząd zarówno w zakresie dotyczącym składania przez nią oświadczeń woli, czyli reprezentacji czynnej, jak i w zakresie dotyczącym składania jej oświadczeń woli, czyli reprezentacji biernej, to zgodnie z tą zasadą organ ten powinien reprezentować spółkę kapitałową również przy składaniu jej przez członka zarządu oświadczenia o rezygnacji z pełnienia funkcji. Jedyny wyjątek od zasady, że oświadczenia członka zarządu spółki kapitałowej o rezygnacji z funkcji może być złożone w dowolnej formie, wynika z art. 210 § 2 i art. 379 § 2 k.s.h. Według art. 210 § 2 k.s.h. dotyczącego spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, gdy wspólnik, któremu przysługują wszystkie udziały lub który jest jedynym wspólnikiem, a udziały przysługują jemu i spółce (art. 173 k.s.h.), pełni zarazem funkcję jednoosobowego zarządu, czynność prawna między tym wspólnikiem a reprezentowaną przez niego spółką wymaga formy aktu notarialnego; dotyczy to każdej czynność, a zatem i mającej za przedmiot rezygnację z członkostwa w zarządzie.

Sąd najwyższy przyjął argumentację, że brak w obowiązującym stanie prawnym podstaw do stwierdzenia wyjątku od zasady reprezentacji biernej spółki przez zarząd w zakresie dotyczącym oświadczeń członków zarządu o rezygnacji ze sprawowania funkcji na rzecz organu uprawnionego do powoływania członków zarządu. Organy uprawnione do powoływania członków zarządu nie są bowiem przystosowane do wykonywania reprezentacji. Jednocześnie uwzględniając brzmienie art. 210 § 1 K.s.h. i jego cel, a także charakter, nie można również w tym przepisie dostrzec wyjątku od zasady reprezentacji biernej spółki przez zarząd na rzecz reprezentacji biernej spółki przez radę nadzorczą lub pełnomocnika powołanego przez organ właścicielski w zakresie dotyczącym oświadczeń członków zarządu o rezygnacji ze sprawowania funkcji.

Ze względów praktycznych zaprezentowane rozstrzygnięcie z pewnością zostanie przyjęte z aprobatą przez zarządy spółek kapitałowych.

r.pr. Adam Klimczak